Op 18 mei 1868 werd er in Tsarskoje Selo een kind geboren.
Het was een jongen en zijn ouders noemde hem: Nicolaas.
Nicolaas was de eerste zoon en het eerste kind van tsaar Alexander III en tsarina Maria Fjodorovna.
Nicolaas had twee zussen:
– Xenia
– Olga
Nicolaas had drie broers:
– Alexander
– Georgi
– Michaël
In zijn jeugd had Nicolaas een hele goede band met zijn vader, de tsaar, ook was hij als kind heel erg jaloers op de kracht van zijn vader. Maar naast de goede band met zijn vader was hij ook heel erg gehecht aan zijn moeder, dit is vooral duidelijk in gepubliceerde brieven van en aan elkaar.
In april 1894 maakte Nicolaas en Alexandra hun verloving bekend.
Op 20 oktober 1894 overleed Nicolaas vader, tsaar Alexander III, Nicolaas volgde hem op als tsaar Nicolaas II van Rusland.
Op 26 november 1894 trouwde Nicolaas en Alexandra in het winterpaleis in Sint-Petersburg, ondanks de familie nog in diepe rouw was.
Nicolaas e Alexandra kregen samen vijf kinderen:
– Olga
– Tatjana
– Maria
– Anastasia
– Aleksej
Alexander III had zijn zoon zoveel mogelijk buiten alle regeringsactiviteiten gehouden.
In oktober 1888 raakte de keizerlijke familie betrokken bij een treinongeluk waar ze ternauwernood aan ontsnapte. Alexander III hield hier nieraandoeningen aan over.
Op 20 oktober 1894 overleed tsaar Alexander III aan deze gevolgen, nu moest de pas 26-jarige Nicolaas zijn vader gaan opvolgen zonder dat hij ooit ervaring heeft opgedaan.
Op 26 mei 1896 vond de kroning plaats in de Oespenski-kathedraal van Moskou.
Nicolaas kreeg de bijnaam: ‘Bloedige Nicolaas’ dit o.a. vanwege de:
– Chodynkatragedie
– Bloedige zondag
– De antisemitische pogroms
– Executies van politieke tegenstanders
– Uitoefening van militaire campagnes op een tot dusver ongekende schaal
Op 9 januari 1905, na bloedige zondag trad de liberale minister van Binnenlandse zaken, Pjotr Dmitrijevitsj Svjatopolk-Mirski, af, terwijl er juist een grondwet in de maak was. De rechtse politiecommissaris van Moskou, Dmitri Feodorovitsj Trepov, die om dat beleid een week vóór Bloedige Zondag uit protest was afgetreden, werd er ná tot gouverneur-generaal van Sint-Petersburg benoemd. De priester Georgi Gapon, die de arbeiders naar het Slotplein voorging en na het bloedbad opriep tot een vervloeking van de tsaar (‘De tsaar is door het volk vervloekt’), bleek een agent-provocateur van het departement van Politie.
Op 17 februari wierp de socialistische revolutionair Ivan Kaljajev in Moskou een bom in het rijtuig van grootvorst Sergej Aleksandrovitsj, Nicolaas’ belangrijkste adviseur en steun.
Nicolaas’ regeringsperiode kende een tijd van bloei, reformatie en zowel economische als demografische groei. Nicolaas werd bijgestaan door ministers van buitengewone capaciteiten:
– Sergej Witte, minister van Financiën
– Pjotr Stolypin premier
Beide mannen hebben veel gedaan voor de economische ontwikkeling van Rusland.
In het jaar 1905 sloot minister Witte van Financiën het verdrag van Portsmouth met Japan.
Op 14 september 1911 werd premier Pjotr Stolypin voor de ogen van Nicolaas en zijn twee oudste dochters, Olga en Tatjana doodgeschoten in Kiev, dit gebeurde tijdens festiviteiten die ter ere waren van zijn grootvader Alexander II.
Tijdens Nicolaas regeringsperiode werd de weg naar Siberië geopend. Zo werd de langste spoorweg van de wereld voltooid, die liep van Moskou naar Vladivostok. De ontwikkeling van deze spoorweg had ook tot gevolg dat er veel nieuwe steden werden gesticht.
Veel aandacht werd ook besteed aan de levensstandaard van de werkende klasse.
Zo werd op 2 juni 1897 een begrenzing van de werkdag ingevoerd tot 11,5 uren op een gewone werkdag en 10 uren op zaterdagen en feestdagen. In fabrieken met meer dan 100 personeelsleden was er kosteloze medische hulp voorzien.
In juni 1903 werd er een wet ingevoerd die arbeiders moest beschermen bij werkongevallen. De compensatie zou uit 66% van het normale loon bestaan.
Op 23 juni 1912 werd er een wet ingevoerd voor een verplichte ziektekosten- en arbeidsongevallenverzekering voor werknemers.
Enerzijds was Nicolaas veel gelegen aan het behoud van de vrede in Europa.
In het jaar 1899 was de tsaar de initiatiefnemer van de Vredesconferentie van Den Haag, die zou leiden tot de oprichting van het Permanent Hof van Arbitrage. Anderzijds wordt Nicolaas’ regeringsperiode ook gekenmerkt door een aantal grote oorlogen waarin Rusland grote verliezen leed.
In augustus 1914 keurde Nicolaas de Russische mobilisatie goed, dit werd gezien als de eerste stap in de Eerste Wereldoorlog. Deze oorlog zou de vorstenhuizen in Europa doen wankelen en eindigen met de ondergang van de monarchie.
In september 1915 nam Nicolaas persoonlijk het opperbevel over het leger op zich.
Op 23 februari 1917, in een tijd van bittere armoede na drie jaar oorlog, barre oorlogswinters en miljoenen slachtoffers, begon in Sint-Petersburg een spontane volksopstand, die in het begin was van de eerste fase van de Russische Revolutie. Hoewel de tsaristische garde tot dan toe elke opstand had neergeslagen, gebeurde dat deze keer niet. Integendeel, soldaten van de garde schoten hun eigen officieren neer en deden met de opstand mee.
Op 2 maart 1917 deed Nicolaas in Pskov, aan boord van de keizerlijke trein, gedwongen afstand van de troon ten gunste van zijn broer, Michaël II, die de troon vervolgens weigerde. Nadat asiel in het Verenigd Koninkrijk door de Britse regering was afgewezen, werd hij naar Jekaterinenburg verbannen.